«Дьэ эрэ, куйуурдуо5уҥ!» Элгээйигэ куйуур
    
Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Аҕа, Булчут, уол оҕо күннэригэр, Элгээйи нэһилиэгэ төрүттэммитэ 250 сыллаах үбүлүөйүнэн, «Борис Николаевич Андреев аатынан Айылҕа музейа» 50 сылынан, «Туойдаах Алаас» кыраайы үөрэтэр түмэл 30 сыллаах үбүлүөйдэринэн Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Элгээйи уонна Сунтаар улууһун Бочуоттаах гражданина, мындыр, байанайдаах балыксыт Ефремов Николай Ефремович – Мончуор Ньукулай сырдык аатыгар «Дьэ эрэ, куйуурдуоҕуҥ!» диэн Ойбон күөлгэ куйуурга бэрт сэргэх күрэх буолан ааста. Күрэҕи Элгээйитээҕи Айылҕа музейын педагогтара иилэн-саҕалаан тэрийдилэр, ыыттылар. Николай Ефремович балыктааһыҥҥа элбэх ыччаты иитэн-үөрэтэн хаалларбыта биллэр. Куйуур сүрүн сыалынан саха омук балыктыыр биир ураты ньыматын эдэр, үүнэн улаатан эрэр ыччакка көрдөрөн үөрэтии, сөргүтүү, үйэтитии, балыктааһын суолтатын үрдэтии буолар. Куйуурдааһын ымпыгын-чымчыгын, ураты ньыматын билиһиннэрии. Күөн күрэс көҕүгэр көлүөнэлэр ситимнэрин бөҕөргөтүү. 2019 сыллаахха маҥнайгы тэрээһиммит Хара Элгээн күөлүгэр ыытыллыбыта. Онно даҕаны кыттааччы сэҥээриитин ылбыта. Быйылгы куйуурбутун арыый улаатыннаран Элгээйи, Толоон, Хоро нэһилиэктэртэн 10 хамаанда кытынна. Сүрүн ирдэбилинэн хамаанда икки киһиттэн турар буоллаҕына биирэ эбэһээт оҕо буолла. Манна күрэх кэмигэр оҕолортон ыйыталаһан көрбүтүм саҥа саҕалааччы даҕаны баар эбит, кыраларыттан куйуурдуур улахан опыттаах оҕолор кытары бааллар эбит. Курэхтэһии икки көруҥҥэ буолла. «Бастыҥ ойбон алларааччы» диэн 50 см иэннээх төкүнүк-уобуруччу киирэн тахсар ойбонун алларыыга. Манна Хороттон сылдьар Петров Валентин Николаевич бастаата. Чэйдээн, сынньана түспүттэрин кэннэ икки чаас устата ыытыллар куйуур күрэҕэ саҕаланна. Күммүт чаҕылыйан үчүгэйэ бэрт. Сааскы ыраас күн буолан көрөөччү элбэх. Хамаандалар дьиэ кэргэнинэн кэлэннэр дьонноро күрэхтэһэллэрин көрөннөр үөрүү элбэх. Күрэх түмүгүнэн элбэх номинациялар быһаарылыннылар. Ол курдук көрөөччү биһирэбилэ - «Куйуур эрэлэ» диэн анал аат туттарылынна. Ол ааты элбэх куолаһы ылан Толоонтон сылдьар 14 саастаах Яковлев Семен ылан куйуурунан наҕараадаланна. «Саамай бастакы собо» - Элгээйиттэн Поротов Александр Николаевич, «Саамай бөдөҥ собо» - Хороттон Петров Валентин Николаевич, «Саамай эдэр куйуурдьут» Элгээйиттэн 6 саастаах Айуран Поротов, «Саамай саастаах куйуурдьут» - Элгээйиттэн 82 саастаах Захаров Василий Иванович, «Бастыҥ ойбон алларааччы» ааты Хороттон сылдьар Петров Валентин Николаевич бастыҥ буоларын бигэргэтэн иккиһин бастаата.
Түмүккэ Элгээйиттэн Александров Александр Иванович уолунаан 15 саастаах Ванялыын 3,300 кг, Толоонтон Ераскумов Алексей Алексеевич быраатынаан 14 саастаах Трофимов Федялыын 8,800 кг. Элгээйиттэн Поротов Александр Николаевич 6 саастаах уолунаан Айуранныын 10,700кг, Хороттон Петров Валентин Николаевич уолунаан 8 саастаах Дималыын 12,550 кг, Толоонтон Никитин Сергей Егорович быраатынаан 14 саастаах Яковлев Семены кытары 12,750кг балыктанан бары сыаналаах бириистэри туттулар. Онтон күрэххэ 3 миэстэни эрэллэхтик Хороттон Николаев Дьулус Викторович быраатынаан 15 саастаах Миланныын 15,00 кг балыктаах Мончуор Ньукулай кыра кыыһа Мария Николаевна уонна Александр Васильевич Спиридоновтар туруорбут 3 миэстэлээх палатканан наҕараадаланнылар. 2 миэстэҕэ Хороттон Кириллин Вячеслав Прокопьевич быраатынаан 12 саастаах Вадим Ефимовтыын 17,700 кг бултуйан Вячеслав Николаевич Ефремов туруорбут 2 миэстэлээх ПВХ тыынан наҕараадаланнылар. 1 миэстэни Элгээйиттэн Иванов Иннокентий Потапович быраатынаан 14 саастаах Вадимныын 36,700кг балыгы куйуурдаан ыланнар Николай Ефремович убайа Петр Ефремович уолаттара – Алексей Петрович, Владимир Петрович, Сергей Петрович Ефремовтар туруорбут бастыц бириистэринэн – уу тыытын мотуорунан наҕараадаланнылар.
Түгэнинэн туһанан бары курэхтэһиигэ кыттыбыттарга, итии чэйдээх, сылаас астаах Светлана Петровна уонна Борис Иннокентьевич Габышевтарга, Толоон нэһилиэгин «Сардаана» КК директорыгар Анатолий Юрьевичка, Элгээйитээҕи «Оһуор» КК директорыгар Владимир Николаевичка, оператор Гаврил Анатольевичка улахан махтал тириэрдэбит. Күрэхтэһии тэрээһинигэр бэйэлэрэ баҕа өттүлэринэн көмөлөспүт, харчынан бириис спонсордаабыт «Балыксыттар» бөлөххө, куйуур ыытыллар площадкатын тракторынан хаарын ыраастаан оҥорон биэрбит Анатолий Потаповичка, кээмэй уобуруч оҥорбут Леонид Кимовичка барҕа махталбытын тириэрдэбит. Аны икки сылынан көрсүөххэ диэри!
   
Герасимова Сардана Михайловна
«Борис Николаевич Андреев аатынан Элгээйитээҕи
региональнай музейнай экологическай киин»
эбии үөрэхтээһин педагога
28.03.2021 сыл |
